सुदूरपश्चिममा दलित महिला पत्रकारको संख्या न्यून

-

सुदूरपश्चिममा दलित महिला पत्रकारको संख्या न्यून


योगेश रावल कैलाली, भदौ २४ 


सुदूरपश्चिममा दलित महिला पत्रकारको संख्या ज्यादै न्यून छ । दलित महिला पत्रकार नभएकै कारण दलित महिलाका सवाल सञ्चार माध्यममा नसमेटिएको सरोकारवालाको गुनासो छ । नेपाल पत्रकार महासंघको तथ्याङ्क अनुसार सुदूरपश्चिमका नौ जिल्लामा सात जना मात्रै दलित महिलाले सदस्यता पाएका छन् । ती मध्ये सबैभन्दा बढी कञ्चनपुरमा ३ जना रहेका छन् । त्यस्तै कैलालीमा २ र अछाम र बझाङमा १÷१ जनाले मात्रै सदस्यता प्राप्त गरेका छन् । 

नेपाल पत्रकार महासंघको सदस्यता प्राप्त गरेका मध्ये पनि केही पत्रकारिताबाट पलायन भैसकेका छन् । सुदूरपश्चिमका डोटी, डडेल्धुरा, बाजुरा, दार्चुला र बैतडीबाट हालसम्म एक जना दलित महिलाले पनि महासंघको सदस्यता हासिल गरेका छैनन् ।  सुदूरपश्चिममा कार्यरत महिला र पुरुष गरी कुल ६ सय ६६ पत्रकार मध्ये दलित महिला पत्रकारको संख्या १ दशमलव शुन्य ५ प्रतिशत मात्रै रहेको छ । 

 केही दलित महिला पत्रकारहरु भने महासंघको सदस्यता प्राप्त नगरेका भएपनि पत्रकारितामा कार्यरत रहेका छन् ।  दलित महिला संघ कैलालीले सञ्चारकर्मीहरुसँग आयोजना गरेको कार्यक्रममा दलित महिलालाई पत्रकारितामा अभिप्रेरित गर्ने वातावरण बनाउनुपर्नेमा सबैले जोड दिएका छन् ।  सो अवसरमा सुदूरपश्चिममा दलित महिला पत्रकारको अवस्था र दलित महिलाको सवालमा सञ्चार माध्यमको भूमिका विषयक कार्यपत्र प्रस्तुत गर्दै सञ्चारकर्मी सीताराम ओझाले विभेदका कारण पत्रकारितामा दलित महिलाको संख्या बढ्न नसकेको उल्लेख गरेका छन् । 
उनले सञ्चार माध्यममा खाशगरी रेडियोमा दलित महिलाको सहभागीता भएपनि उनीहरु समाचार भन्दा पनि मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रममा सकृय रहेको बताएका छन् । उनले आफ्नो कार्यपत्रमा दलित महिलाको प्रतिनिधित्व र सहभागीतालाई सञ्चारमाध्यमले वेवास्ता गरेको उल्लेख गरेका छन् । दलित महिला संघ कैलालीकी संयोजक पुनम सिजापतीले पनि सञ्चार माध्यमले वेवास्ता गरेकै कारण दलित महिला पत्रकारितामा आउन नसकेको गुनासो पोखेकी छन् । 
 उनले दलित महिलालाई प्रोत्साहन गर्ने वातावरण बनाउन सञ्चार माध्यमसँग आग्रह गरेकी छन् । उनको बुझाई पनि दलित महिला पत्रकार नभएकै कारण दलित महिलाका सवाल सञ्चार माध्यममा नसमेटिएको भन्ने छ । 

 ‘दलित महिला पत्रकार नभएकै कारण हाम्रा कुरा सञ्चार माध्यममा आएनन्’ उनले भनिन्–‘हामी चाहन्छौ । दलित महिलाको संख्या पनि बढोस् र हाम्रा कुरा पनि सञ्चार माध्यममा आउन ।’
 सञ्चार माध्यममा पहुँच नभएकै कारण विभिन्न पीडा, शोषण र अभावमा बाँचेका सुदूरपश्चिमका दलित महिलाका सवालले सञ्चार माध्यममा स्थान नपाएको दलित महिला अधिकारकर्मीहरुको बुझाई छ । 
 रेडियो धनगढीमा कार्यरत सञ्चारकर्मी निर्मला बिसीले आफूहरु दलित महिलाका सवाललाई सञ्चारमाध्यममा समेट्न प्रयत्नरत रहेको बताईन् । 

 उनले अन्य सञ्चारकर्मी र सञ्चारगृहको सहयोग भए दलित महिलाका सवालमा सशक्त रुपमा कलम चलाउन तयार रहेको बताईन । ‘म दलित महिलाका सवालमा लेख्ने र बोल्ने भनेरै पत्रकारितामा लागेकी छुँ’ उनले भनिन्–‘सबैको सहयोग भयो भने संख्या थोरै भएपनि धेरै कुरा समेट्न सकिन्छ ।’ उनले दलित महिला पत्रकारलाई निरुत्साहित गर्ने नभई प्रोत्साहित हुने खालको माहौल तयार गर्ने काम अन्य सञ्चारकर्मी र सञ्चारगृहको भएको बताईन । उनले भनिन्–‘म सबैसँग त्यो माहौलको अपेक्षा गर्दछु ।’
राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार सुदूरपश्चिममा दलित महिलाको संख्या २ लाख ५० हजार १ सय ५७ रहेको छ । सुदूरपश्चिमको कुल जनसंख्या २५ लाख ५२ हजार ५ सय १७ मध्ये १८ दशमलव २८ प्रतिशत जनसंख्या रहेको दलित समुदायमा दलित महिलाको संख्या ९ दशमलव ८० प्रतिशत रहेको छ । 

प्रकाशित मिति: मंगलबार, भाद्र २४, २०७१ १३:२६:४३

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

कविता विमर्शः गहुँगोरो अफ्रिका

-
Image
http://nagariknews.com/friday/story/42319.html कविता विमर्शः गहुँगोरो अफ्रिका 26 Jul 2015 आइतबार १० श्रावण, २०७२ गहुँगोरो अफ्रिका आहुति मेरो रातो रगत मानिसको पवित्र रातो रगत नीलो पसिनाको बुँद बनेर जब झर्दछ तिमी आफ्ना नरम अञ्जुलीहरूमा आली लगाएर थाप्दछौ जब म त्यो श्रमको सुवासयुक्त पसिना सुघ्न खोज्छु तिमी मेरो अपमान गर्छौ र मलाई टाढा राख्छौ आँखा जुधाउने आँट गर पूजारी म बीसौं शताब्दीको 'अछूत' हुँ ! यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ ! म न्याय चाहन्छु म मुक्ति चाहन्छु !   तिम्रो मन्दिरको मूर्तिमा मेरो आरनको गन्ध आउँछ ओदानीमाथिको कराहीमा मेरो पसिनाको गन्ध आउँछ आँखा जुधाउने आँट गर धर्माती मान्छे कि मेरो अस्तित्वलाई भुङ्ग्रोमा पोल र धर्म धान्ने   आँट गर कि मेरो अपमान गर्ने शास्त्रका पानाहरूलाई च्यात्ने या जलाउने साहस गर म तिम्रो मन्दिरको देवता बनाउने कामी हुँ यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ ! तिम्रो बस्तीको सफा भुइँलाई सुँघ बस्तीको हर चोक्टामा मेरो रगतको गन्ध आउँछ आँखा जुधाउने आँट गर सफा मान्छे ! कि मे
Read more

नेपाली समाज अब सामन्तवादी होइन - आहुति

-
अहिले नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनमा कार्यदिशाका विषयमा जवरजस्त वहश चलिरहेको छ । नेपालको क्रान्ति अब पनि नयाँ जनवादी हो कि समाजवादी हो ? यसको छिनोफानो नगरिकन कम्युनिष्ट आन्दोलन अगाडि बढ्दैन, त्यसैगरी दलित आन्दोलन पनि अब स्पष्ट रूपमा अगाडि जाँदैन। कार्यदिशाबारेको यो बहसको मुख्य सरोकार भनेको नेपाली समाज अहिले पनि मूल रूपमा सामन्तवादी वा अर्धसामन्ती नै छ कि पूँजीवादी भैसक्यो भन्ने नै हो। नेपाली समाज मूल रूपमा सामन्तवादी वा अर्धसामन्ती छ भने अबको क्रान्ति नयाँ जनवादी नै हुनुपर्ने हुन्छ भने समाज मूल रूपमा पूँजीवादी भैसकेको हो भने अबको क्रान्ति स्वतः समाजवादी हुनपुग्दछ। त्यसैले नेपाली समाजको चरित्र कस्तो हो भन्ने विश्लेषणले निर्णायक महत्व राख्दछ। नेपाली समाजको आजको चरित्रलाई बुझ्न सामन्तवादी र पुँजवादी समाजको आधारभूत चरित्रबारे एकपल्ट घोत्लिनु आवस्यक छ। सामन्तवाद भनेको के हो ? यहाँवाट चर्चा सुरु गरौं। कुनै पनि राजनीतिक व्यवस्थाको समाज वैज्ञानिक चरणको ३ वटा खुट्टा हुन्छन्, चाहे त्यो दास-मालिक व्यवस्था होस्, सामन्तवादी होस् या पूँजीवादी व्यवस्था । ती तीन खुट्टाहरूमा एउटा अर्थतन्त्र हो, अर
Read more

गहुँगोरो अफ्रिका (कविता) - आहुति

-
Image
साहित्यकार  आहुतिको  अत्याधिक चर्चित कविता गहुँगोरो  अफ्रिका -आहुती मेरो रातो रगत मानिसको पवित्र रातो रगत नीलो पसिनाको बुँद बनेर जब झर्दछ तिमी आफ्ना नरम अाजुलीहरुमा आली लगाएर थाप्दछौ । जब म त्यो श्रमको सुवासयुक्त पसिना सुँघ्न खोज्दछु तिमी मेरो अपमान गर्छौ र मलाई टाढा राख्दछौ आँखा जुधाउने आँट गर पुजारी म बीसौं सताब्दीको अछूतु हुँ ! म न्याय चाहन्छु म मुक्ति चाहन्छु । तिम्रो मन्दिरको मूर्तिमा मेरो आरनको गन्ध आउँछ ओदानमाथिको कराइमा मेरो पसिनाको गन्ध आउँछ आँखा जुधाउन आँट गर धर्माती मान्छे कि मेरो अस्तित्वलाई भुङ्ग्रोमा पोल र धर्म धान्ने आँट गर कि मेरो अपमान गर्ने शास्त्रका पानाहरुलाई च्यात्ने या जलाउने साहस गर म तिम्रो मन्दिरको देवता बनाउने कामी हुँ ! म यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ । तिम्रो बस्तीको सफा भुईँलाई सुँघ बस्तीको हर चोक्टामा मेरो गन्ध आउँछ आँखा जुधाउने आँट गर सफा मान्छे कि मेरो रक्तनलीहरुमा पानी भर कि आफ्नो दिमागको फोहर सफा गर म तिम्रो बस्तीको फोहर सहने च्यामे हुँ ! तिम्रो मनका मनोरिाजत ग्रन्थीहरुलाई च
Read more