OUR DISCOURSE

विश्वव्यापी रुपमा जारी छ रेपारेशन्स (Reparations) मुभमेन्ट  बिक्रम सुब्बा  १. के हो रेपारेशन्स ? अमेरिका, बेलायत आदिजस्ता गोरा जातीय नेतृत्ववाला शक्तिशाली मुलुकहरूले विगतमा काला र नेटिभ अमेरिकनलाई समेत ‘दास’को रुपमा किनबेच गरेर युगौँ दासत्वमा राखेर काला जातिहरूमाथि घोर अत्याचार गरे । दासका रुपमा खरिद गरिएकाहरूले आफ्नो परिवार, समाज, जाति, देश, संस्कृति, भाषा, धर्म, चाड-पर्व, उत्सव, खुशी, रमाइलो केही भन्न पाउँदैनथे । उनीहरूलाई पशुलाई जस्तै व्यवहार गरिन्थ्यो । यो गोरा जातिहरूको राज्य स्तरबाट गरिएका बदनियतपूर्ण मानवविरोधी ठूलो बर्बर हिंसाको युग थियो । त्यस्ता अपराधी मुलुकहरूलाई दण्डित गर्नुपर्छ र दासत्वमा पारिएका जातिका सन्तानलाई तिनले सजायका रुपमा कुनै न कुनै किसिमको क्षतिपूर्ति वा क्षतिपूर्ति भर्नुपर्छ भन्ने अवधारणासहित “रेपारेशन” आन्दोलन अमेरिका र बेलायतविरुद्ध चलेको धेरै भइसक्यो । साम्राज्यवादी-उपनिवेशवादी मुलुकहरूले कैयौँ मुलुकलाई जबर्जस्ती कब्जा गरेर, उपनिवेश बनाएर तिनका सभ्यता, उत्पादन प्रणाली, शिक्षा, कला, संस्कृति, धर्म, इतिहास, भाषा सबै ध्वस्त गरेका थिए । उनीहरू उपनि

बिसे नगर्चीको धोती राजकुमार दिक्पाल भीमनिधि तिवारीको पाँच एकांकीमध्ये एउटा एकांकीमा ‘बिसे नगर्ची' पनि परेपछि जनसाधारणमा उनको बारेमा जानकारी भयो । खासगरी पञ्चायतकालमा छुवाछूतविरुद्ध अभियानमा सक्रिय अभियन्ताहरूले बिसे नगर्चीलाई सोधीखोजी गर्न थालेको पाइन्छ । यसमा दलित अगुवा तथा तत्कालीन राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्य टीआर विश्वकर्माले पञ्चायतकालको उत्तराद्र्धमा निक्कै ठूलो प्रयत्न गरेको देखिन्छ ।   साहित्यको एउटा विधा नाटकको एउटा पात्रका रूपमा देखा परेका बिसे नगर्ची इतिहासको महत्त्वपूर्ण व्यक्ति हुन् भन्ने उद्देश्यका साथ उनको सोधीखोजी भयो । यसै क्रममा टीआर विश्वकर्मा, रामशरण दर्नाल, प्रकाश चित्रकार र प्रकाश दर्नालको संयुक्त प्रयासमा तयार पारिएको ‘बिसे नगर्चीको जीवनी' तत्कालीन राष्ट्रिय पञ्चायतका उपाध्यक्ष परशुराम राईको हातबाट २०४६ भदौ १ गते अर्थात् मुलुकी ऐन दिवसका दिन विमोचन गरिएको पुस्तक प्रकाशनमा सक्रिय दलित अधिकारवादी नेता पदम सुन्दासले ‘इसमता डट कम'मार्फत आफ्नो संस्मरण शृंखलामा सम्झना गरेका छन् ।   पछिल्लो समय बिसे नगर्चीलाई प्रतीक बनाएर कविताहरू लेखिए । तत्कालीन