नेपाल समाचारपत्र दैनिकमा प्रकाशित पुस्तक समीक्षा

-

मिडियामा दलित


नेपाली मिडियाले पस्कने सामग्रीको विविधताका विषयमा अध्ययन गर्ने क्रम बढ्दो छ। तर पनि मिडियाले समाचार सामग्रीमा दलित विषय, उत्पादन प्रक्रिया, प्रस्तुति र प्रभावबारे खासै अनुसन्धान भएको पाइँ ँदैन। मिडियामा दलितकै सवालमा केन्द्रित पुस्तक नआएको अवस्थामा समता फाउन्डेसनका अनुसन्धानकर्ता जेबी विश्वकर्माले ‘नेपाली मिडियामा दलित ः सहभागिता र विषयवस्तु नामक पुस्तक बजारमा ल्याएका छन्।
बहिष्करणमा परेका समुदाय र तिनका सवाललाई मिडियाले उचित स्थान नदिएको आवाज चौतर्फी उठिरहेको बेला आमसञ्चार र पत्रकारिता विषयमा स्नातकोत्तर गरेका विश्वकर्माले तयार पारेको यस पुस्तकमा विभिन्न मिडियामा दलित समुदायका व्यक्तिको सहभागिता, दलितसम्बन्धी सामग्रीको उत्पादन प्रक्रिया, तिनको अन्तरवस्तु तथा प्रस्तुतिको शैलीबारे विस्तृत जानकारी र विश्लेषण गरिएको छ। दलित सवालमा नेपाली मिडियाले खेलेको सकारात्मक भूमिकाका साथै तिनमा देखिएका कमी–कमजोरी र त्यसका कारणहरू पनि यस पुस्तकमा केलाइएको छ।
नेपाली समाजमा रहेक जातीय विभेद र असमानताको अन्त्य अनिवार्य छ भन्ने तथ्यलाई आत्मसात् गर्ने हो भने दलितका मुद्दा सञ्चारमाध्यमको प्राथमिकतामा पर्नुपर्छ। त्यसमा पनि सबैभन्दा पछाडि पारिएका दलित समुदायका समस्या र ती समस्या सामधानका उपाय नेपाली मिडियाको चासो र उत्तरदायित्व बन्न सकेको देखिँ ँदैन। यस सन्दर्भमा उक्त पुस्तकका लेखकले नेपाली मिडिया र दलितको सम्बन्धलाई आलोचनात्मक दृष्टिकोणबाट केलाउने प्रयत्न गरेका छन्।
नेपाली मिडियामा दलितबारे केन्द्रित भएर लेखिएको यो पहिलो अनुसन्धानमूलक पुस्तक हो। मिडियामा समावेशीकरण र विभिन्न सामाजिक मुद्दाहरूका सन्दर्भमा मिडियाले दिने सामग्रीबीचको अन्तर्सम्बन्धबारे चासो राख्ने जोसुकैका लागि यो पुस्तक निकै उपयोगी छ। नेपाली मिडियामा दलित सवालबारे विगत ६ वर्षदेखि अनुसन्धानरत विश्वकर्माद्वारा लिखित उक्त पुस्तकलाई मार्टिन चौतारीले बजारमा ल्याएको हो।

नेपाल समाचारपत्र दैनिकमा प्रकाशित पुस्तक समीक्षा 

http://www.newsofnepal.com/new/literature/2013/11/19799 

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

कविता विमर्शः गहुँगोरो अफ्रिका

-
Image
http://nagariknews.com/friday/story/42319.html कविता विमर्शः गहुँगोरो अफ्रिका 26 Jul 2015 आइतबार १० श्रावण, २०७२ गहुँगोरो अफ्रिका आहुति मेरो रातो रगत मानिसको पवित्र रातो रगत नीलो पसिनाको बुँद बनेर जब झर्दछ तिमी आफ्ना नरम अञ्जुलीहरूमा आली लगाएर थाप्दछौ जब म त्यो श्रमको सुवासयुक्त पसिना सुघ्न खोज्छु तिमी मेरो अपमान गर्छौ र मलाई टाढा राख्छौ आँखा जुधाउने आँट गर पूजारी म बीसौं शताब्दीको 'अछूत' हुँ ! यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ ! म न्याय चाहन्छु म मुक्ति चाहन्छु !   तिम्रो मन्दिरको मूर्तिमा मेरो आरनको गन्ध आउँछ ओदानीमाथिको कराहीमा मेरो पसिनाको गन्ध आउँछ आँखा जुधाउने आँट गर धर्माती मान्छे कि मेरो अस्तित्वलाई भुङ्ग्रोमा पोल र धर्म धान्ने   आँट गर कि मेरो अपमान गर्ने शास्त्रका पानाहरूलाई च्यात्ने या जलाउने साहस गर म तिम्रो मन्दिरको देवता बनाउने कामी हुँ यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ ! तिम्रो बस्तीको सफा भुइँलाई सुँघ बस्तीको हर चोक्टामा मेरो रगतको गन्ध आउँछ आँखा जुधाउने आँट गर सफा मान्छे ! कि मे
Read more

नेपाली समाज अब सामन्तवादी होइन - आहुति

-
अहिले नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनमा कार्यदिशाका विषयमा जवरजस्त वहश चलिरहेको छ । नेपालको क्रान्ति अब पनि नयाँ जनवादी हो कि समाजवादी हो ? यसको छिनोफानो नगरिकन कम्युनिष्ट आन्दोलन अगाडि बढ्दैन, त्यसैगरी दलित आन्दोलन पनि अब स्पष्ट रूपमा अगाडि जाँदैन। कार्यदिशाबारेको यो बहसको मुख्य सरोकार भनेको नेपाली समाज अहिले पनि मूल रूपमा सामन्तवादी वा अर्धसामन्ती नै छ कि पूँजीवादी भैसक्यो भन्ने नै हो। नेपाली समाज मूल रूपमा सामन्तवादी वा अर्धसामन्ती छ भने अबको क्रान्ति नयाँ जनवादी नै हुनुपर्ने हुन्छ भने समाज मूल रूपमा पूँजीवादी भैसकेको हो भने अबको क्रान्ति स्वतः समाजवादी हुनपुग्दछ। त्यसैले नेपाली समाजको चरित्र कस्तो हो भन्ने विश्लेषणले निर्णायक महत्व राख्दछ। नेपाली समाजको आजको चरित्रलाई बुझ्न सामन्तवादी र पुँजवादी समाजको आधारभूत चरित्रबारे एकपल्ट घोत्लिनु आवस्यक छ। सामन्तवाद भनेको के हो ? यहाँवाट चर्चा सुरु गरौं। कुनै पनि राजनीतिक व्यवस्थाको समाज वैज्ञानिक चरणको ३ वटा खुट्टा हुन्छन्, चाहे त्यो दास-मालिक व्यवस्था होस्, सामन्तवादी होस् या पूँजीवादी व्यवस्था । ती तीन खुट्टाहरूमा एउटा अर्थतन्त्र हो, अर
Read more

गहुँगोरो अफ्रिका (कविता) - आहुति

-
Image
साहित्यकार  आहुतिको  अत्याधिक चर्चित कविता गहुँगोरो  अफ्रिका -आहुती मेरो रातो रगत मानिसको पवित्र रातो रगत नीलो पसिनाको बुँद बनेर जब झर्दछ तिमी आफ्ना नरम अाजुलीहरुमा आली लगाएर थाप्दछौ । जब म त्यो श्रमको सुवासयुक्त पसिना सुँघ्न खोज्दछु तिमी मेरो अपमान गर्छौ र मलाई टाढा राख्दछौ आँखा जुधाउने आँट गर पुजारी म बीसौं सताब्दीको अछूतु हुँ ! म न्याय चाहन्छु म मुक्ति चाहन्छु । तिम्रो मन्दिरको मूर्तिमा मेरो आरनको गन्ध आउँछ ओदानमाथिको कराइमा मेरो पसिनाको गन्ध आउँछ आँखा जुधाउन आँट गर धर्माती मान्छे कि मेरो अस्तित्वलाई भुङ्ग्रोमा पोल र धर्म धान्ने आँट गर कि मेरो अपमान गर्ने शास्त्रका पानाहरुलाई च्यात्ने या जलाउने साहस गर म तिम्रो मन्दिरको देवता बनाउने कामी हुँ ! म यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ । तिम्रो बस्तीको सफा भुईँलाई सुँघ बस्तीको हर चोक्टामा मेरो गन्ध आउँछ आँखा जुधाउने आँट गर सफा मान्छे कि मेरो रक्तनलीहरुमा पानी भर कि आफ्नो दिमागको फोहर सफा गर म तिम्रो बस्तीको फोहर सहने च्यामे हुँ ! तिम्रो मनका मनोरिाजत ग्रन्थीहरुलाई च
Read more