भाषा र साहित्यप्रति नेपालीभाषी भूटानीहरू सचेत

-


भाषा र साहित्यप्रति नेपालीभाषी भूटानीहरू सचेत

Published on Jan 14 2014 // MAIN NEWS, NEPALI SECTION
नेपालबाट तेश्रो देश पुनर्वासमा पठाइएका भूटानी शरणार्थीहरूले ती देशमा पुगेर पनि आफ्नो भाषाको उत्थान र संरक्षणमा सक्रियता देखाइरहेको पाइएको छ । भूटानी शरणार्थीहरूको सन्दर्भमा पुस २७ गते शनिवार अर्थात् जनवरी ११ मा काठमाडौंमा आयोजित एक कार्यक्रमका वक्ताहरूले नेपालीहरू जहाँ गए पनि र जुन देशका भए पनि आफ्नो भाषा र साहित्यको विकासका लागि दत्तचित्त रहेको समेत बताएका छन् ।
डिस्कोर्स पब्लिकेशनले आयोजना गरेको “नेपाली सन्दर्भमा शरणार्थी साहित्य कार्यशाला गोष्ठी” का वक्ताहरूले भूटानी निरङ्कुश सत्ताले बलपूर्वक नेपालीभाषी भूटानीहरूको भाषा र साहित्यमाथि हस्तक्षेप गर्दै देशनिकाला पनि आफ्नो भाषा र साहित्यको संरक्षण र संवद्र्धनका लागि नेपालीभाषी भूटानीहरू सचेत र सक्रिय रहेको समेत बताए ।
पुस्तक विमोचन कार्यक्र्रममा उपस्थित श्रष्टाहरू तश्विरः विनोद ढुङ्गेल/विएनएस
पुस्तक विमोचन कार्यक्र्रममा उपस्थित श्रष्टाहरू
तश्विरः विएनएस
सो अवसरमा पुनर्वासका सिलसिलामा हालै मात्र संयुक्त राज्य अमेरिकामा पुग्नुभएका साहित्यकार शिवलाल दाहालको “अलविदा बेलडाँगी” कृति पनि विमोचन गरियो । कृतिमा दाहालले भूटानदेखि नेपालसम्म भोगेका घटना तथा भावनाहरूलाई प्रस्तुत गरिएको छ । नेपाली सन्दर्भमा शरणार्थी साहित्यको चर्चा गर्दै सो बौद्धिक कार्यशालामा कार्यपत्रसहित दाहालको पुस्तक विमोचन गर्नुका साथै विगतमा प्रकाशित पुस्तकहरूको समेत चर्चा परिचर्चा गरियो ।
कार्यक्रमका वक्ताहरूले भूटानी शरणार्थी समस्यालाई तेश्रो देश पुनर्वासको माध्यमबाट नेपाल र भूटानभन्दा टाढा–टाढा पु¥याइए पनि भूटानी शरणार्थीका विषयमा थुप्रै कृतिहरू तयार गर्न सकिने संभावना औंल्याए । उनीहरूले तेश्रो देश पुनर्वासमा गएका शरणार्थीहरूले पनि यस विषयमा प्रशस्त कलम चलाउने आशासमेत व्यक्त गरे ।
कार्यक्रममा साहित्यकार डा. अभि सुवेदीले शरणार्थी साहित्यलाई विद्रोही साहित्यको संज्ञा दिँदै यस्तो इतिहास कहिल्यै नमर्ने बरु अन्त्य हुँदैहुँदै पुनः शुरुवात हुने विचार व्यक्त गरे । “जुन दिनदेखि भूटानी नेपालीभाषी विस्थापित भए, त्यही क्षणदेखि उनीहरू ट्रान्जिटमा रहेका थिए र तेस्रो मुलुक पुनर्वास हुनु पनि उनीहरूले ट्रान्जिट फेरेका मात्रै हुन्”, डा. सुवेदीले भने ।
पत्रकार जेबी विश्वकर्माले शरणार्थी र जातीय विभेद अहिले अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दा बनेको बताउँदै राज्य भएका र नागरिकता बोकेका दलितको पीडा शरणार्थीको भन्दा कम नभएको विचार व्यक्त गरे ।
गीता त्रिपाठीले आफु महिला भएकाले निकै संघर्ष गरेर उठेको ठान्दै गर्व लाग्ने गरेको भए पनि भूटानी शरणार्थीका वास्तविक कथा पढेपछि आफूले कुनै ठूलो कष्ट नै नभोगेको अनुभूति भएको बताइन् । अझसम्म भूटानी शरणार्थी महिलाका कथा बाहिर नआएको उनको भनाइ थियो ।
कार्यक्रममा अतिथि डा. शान्ता कार्कीले नेपाल र भूटानमा मात्र नभएर अमेरिकामा पनि नेपालीभाषीहरूका बीच जातीइ छुवाछूत कायम नै रहेको आफ्नो अनुभव सुनाइन् ।
कार्यक्रममा शिविर यात्राको अनुभव प्रस्तुत गर्दै पूर्व भूटानी शरणार्थी वाई.एन. चौँलागाईंले आफू एकै दिन २८ जनासम्मको मलामी गएको विगतको दर्दनाक अवस्थाको स्मरण गरे । भूटानी शासकहरूले नेपालीभाषी भूटानीलाई दिएको अमानवीय यातना, शिविरका शुरुका दिनहरूका पीडादायी घटनाहरूको वर्णन जति गरे पनि कमै हुने अनुभव सुनाए । डा. सुवेदीका अनुसार वाई.एन. चौँलागाईंले लेखेको पुस्तक “साक्षी” ले शरणार्थीको पहिलो वर्ष आगमनको कथा भनेको छ भने “अलविदा बेलडाँगी” ले विलयको अर्थात अन्त्यको कथा भनेको छ ।
यसै गरी ‘सपनाको समाधि’ का उपन्यासकार डा. तारालाल श्रेष्ठले भूटानी शासकहरूले ग्राण्ड डिजाइनका आधारमा भूटानका झण्डै एक चौथाइ नागरिकलाई अनागरिक बनाइएको र एक जनालाई पनि स्वदेश फिर्ती नगरिएको घटना विश्वमै एक मात्र रहेको बताए । उनले आफू गैरशरणार्थी र गैरदलित भए पनि शरणार्थी र दलितका बारेका पक्षमा सदैब बोलिरहने अठोट व्यक्त गरे ।
हाल फिलिपिन्समा रहेर धानका विषयमा अनुसन्धान गरिरहेका भूटानी शरणार्थी डा. गोविन्द रिजालले सन् १९९३ मा गङ्गाराम लामिटारेको अध्यक्षतामा नेपाली भाषा परिषद, भूटान गठन भएको र पछि त्यसलाई नेपाली साहित्य परिषद, भूटान नामकरण गरिएको स्मरण गरे । “अमेरिका गएका नेपालीभाषी भूटानीहरूले पनि आफ्ना छोराछोरीलाई फरर्र नेपाली पढ्न र लेख्नसक्ने बनाउन चाहेका छन्”, डा. रिजालले भने, “बीस वर्ष पहिला नै काठमाडौँमा शरणार्थीका बारेमा यसरी बहस हुनसकेको भए शायद भूटानी शरणार्थीले त्यति धेरै अपहेलना खेप्नुपर्ने थिएन कि !” 

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

कविता विमर्शः गहुँगोरो अफ्रिका

-
Image
http://nagariknews.com/friday/story/42319.html कविता विमर्शः गहुँगोरो अफ्रिका 26 Jul 2015 आइतबार १० श्रावण, २०७२ गहुँगोरो अफ्रिका आहुति मेरो रातो रगत मानिसको पवित्र रातो रगत नीलो पसिनाको बुँद बनेर जब झर्दछ तिमी आफ्ना नरम अञ्जुलीहरूमा आली लगाएर थाप्दछौ जब म त्यो श्रमको सुवासयुक्त पसिना सुघ्न खोज्छु तिमी मेरो अपमान गर्छौ र मलाई टाढा राख्छौ आँखा जुधाउने आँट गर पूजारी म बीसौं शताब्दीको 'अछूत' हुँ ! यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ ! म न्याय चाहन्छु म मुक्ति चाहन्छु !   तिम्रो मन्दिरको मूर्तिमा मेरो आरनको गन्ध आउँछ ओदानीमाथिको कराहीमा मेरो पसिनाको गन्ध आउँछ आँखा जुधाउने आँट गर धर्माती मान्छे कि मेरो अस्तित्वलाई भुङ्ग्रोमा पोल र धर्म धान्ने   आँट गर कि मेरो अपमान गर्ने शास्त्रका पानाहरूलाई च्यात्ने या जलाउने साहस गर म तिम्रो मन्दिरको देवता बनाउने कामी हुँ यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ ! तिम्रो बस्तीको सफा भुइँलाई सुँघ बस्तीको हर चोक्टामा मेरो रगतको गन्ध आउँछ आँखा जुधाउने आँट गर सफा मान्छे ! कि म...
Read more

नेपालको बाहुनवाद - डा. कृष्ण भट्टचन

-
Image
नेपालको बाहुनवाद डा. कृष्ण भट्टचन मेरा बाहुन साथी, गुरु, मित्र, शिष्य, शुभचिन्तक, सहयोगी आदि सबै छन् । मेरो पेसागत, प्राज्ञिक, परामर्श सेवा, जन–वकालतलगायत कार्यमा मलाई सहयोग गर्ने बाहुन पनि थिए र छन्, अरू पनि थिए र छन् । नेपालका बाहुन, आदिवासी जनजाति, दलित, मधेसी, मुस्लिमलगायत र विदेशी कसैको पनि विचारसँग सहमत भएजति सहमत र असहमतजतिमा असहमत हुन सहमत छु तर असहमति विचारसँग हो, व्यक्तिसँग होइन । मेरा विचारसँग सहमत हुने बाहुन पनि छन् र असहमत हुने बाहुन पनि छन् । अरू पनि त्यस्तै छन् । सामाजिक न्याय, मानव अधिकार र सत्यमा आस्था, निष्ठा र विश्वास भएका बाहुनजति मेरा विचारसँग सहमत र अन्य असहमत भएको हो भन्ने ठान्दछु । सामाजिक न्याय र मानव अधिकारको विषय ग्यालिलियोले पृथ्वी गोलो छ भने जस्तै हो र हुनु पनि पर्छ । आदिवासी जनजातिको दृष्टिमा बाहुन आदिवासी जनजातिको दृष्टिमा बाहुनको सकारात्मक प्रवृत्ति भनेको लेखपढ गर्ने, जति गाली गरे पनि शान्ति र धैर्यपूर्वक सुन्ने, परिश्रम र दु:ख गर्न सक्ने भन्ने छ । तर, बाहुनको नकारात्मक प्रवृत्ति भनेको नीति निर्णय गर्न शक्ति र पदको डाडुपन्यु समाउनै पर्ने, कन्...
Read more

गहुँगोरो अफ्रिका (कविता) - आहुति

-
Image
साहित्यकार  आहुतिको  अत्याधिक चर्चित कविता गहुँगोरो  अफ्रिका -आहुती मेरो रातो रगत मानिसको पवित्र रातो रगत नीलो पसिनाको बुँद बनेर जब झर्दछ तिमी आफ्ना नरम अाजुलीहरुमा आली लगाएर थाप्दछौ । जब म त्यो श्रमको सुवासयुक्त पसिना सुँघ्न खोज्दछु तिमी मेरो अपमान गर्छौ र मलाई टाढा राख्दछौ आँखा जुधाउने आँट गर पुजारी म बीसौं सताब्दीको अछूतु हुँ ! म न्याय चाहन्छु म मुक्ति चाहन्छु । तिम्रो मन्दिरको मूर्तिमा मेरो आरनको गन्ध आउँछ ओदानमाथिको कराइमा मेरो पसिनाको गन्ध आउँछ आँखा जुधाउन आँट गर धर्माती मान्छे कि मेरो अस्तित्वलाई भुङ्ग्रोमा पोल र धर्म धान्ने आँट गर कि मेरो अपमान गर्ने शास्त्रका पानाहरुलाई च्यात्ने या जलाउने साहस गर म तिम्रो मन्दिरको देवता बनाउने कामी हुँ ! म यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ । तिम्रो बस्तीको सफा भुईँलाई सुँघ बस्तीको हर चोक्टामा मेरो गन्ध आउँछ आँखा जुधाउने आँट गर सफा मान्छे कि मेरो रक्तनलीहरुमा पानी भर कि आफ्नो दिमागको फोहर सफा गर म तिम्रो बस्तीको फोहर सहने च्यामे हुँ ! तिम्रो मनका मनोरिाजत ग...
Read more